Micubiši A6M Zero (ili Zeke, Zero-sen, Reisen, Rei-sen) je
bio japanski jednosedi lovac iz perioda Drugog svetskog rata, kojeg je
prozvodila fabrika Micubiši.
Jedan od najboljih mornaričkih lovaca početka Drugog
svetskog rata, odlikovao se odličnom pokretljivošću, dobrim naoružanjem, i
izvanrednim doletom. Ove dobre osobine su mu omogućile da lako nadvlada
drugorazredne lovce SAD, Velike Britanije i Holandije na Pacifičkom ratištu
krajem 1941. i početkom 1942. godine. Zajedno sa armijskim lovcem Nakadžima
Ki-43 Hajabusa, činili su većinu brojčane snage lovaca Japanskog carstva
početkom Drugog svetskog rata.
Međutim, vremenom su Zerove loše osobine došle do izražaja:
nedostatak oklopne zaštite i slab motor. To su Amerikanci uskoro otkrili i
počeli da koriste, uvodeći postupke koji su zabranjivali manevarsku borbu sa
lovcima Zero i koristili bolju oklopnu zaštitu i brzinu obrušavanja svojih
aviona. Kad su se pojavili novi američki lovci F6F helket, F4U Korser i P-38
Lajtning, sa motorima snage skoro dva puta jačim od motora Zeroa, Zeroi su
izgubili status ravnopravnog lovačkog aviona. Pri kraju rata, sve više su
korišteni kao kamikaze-avioni za napade na američke brodove, zajedno sa drugim
zastarelim japanskim avionima.
Razvoj je počeo čim se Micubiši A5M „Klod“, prethodnik
aviona Zero, počeo uvoditi u naoružanje 1937. Japanska mornarica je postavila
izuzetno visoke zahteve: pokretljivost kao A5M ili bolja, brzina 500 km/h,
brzina penjanja oko 900 m/min, naoružanje 2 topa 20 mm i 2 mitranjeza 7.7 mm, a
mogućnost ostanka u vazduhu do 8 časova.
Fabrika Nakadžima se povukla iz procesa dizajniranja svog
lovca, jer se smatralo da je te uslove nemoguće ispuniti sa tada dostupnim
motorima. Džiro Horikoši iz fabrike Micubiši je pažljivo proučio zahteve, i
došao do zaključka da je moguće ispuniti zahteve mornarice, ali samo ako se
težina aviona svede na minimum.
Dizajnirao je avion od specijalne legure aluminijuma,
i odlučio da ne ugradi oklop za motor i pilota.
Samozaptivajući rezervoari za
gorivo nisu korišteni, iako su postali uobičajeni kod svih stranih lovaca tog
doba.
Sa tim kompromisima, lovac A6M1 je uspeo i da prestigne
zahteve mornarice, sa izvanrednom pokretljivošću i brzinom penjanja. Prvi let
je bio 1. aprila 1939.
Avioni prve serije su poslati u Kinu, u kojoj je trajao
Drugi kinesko-japanski rat od 1937. godine. Avioni Zero su slati u borbe protiv
kineskih aviona sovjetske proizvodnje Polikarpov I-15, I-16, i I-153, i
pokazali su se odlično. U jednoj borbi su, po japanskim podacima, oborena 22
neprijateljska lovca bez ijednog gubitka A6M. Posle ovih izvještaja,
mornarica nije gubila vreme u naručivanju lovca Zero.
Sledili su A6M2 lovci sa motorom Sakae 12 od 950 KS. Sa
ovom verzijom Japan je opremio sve nosače aviona do kraja 1941., i bila je u
upotrebi prilikom japanskog napada na SAD u Perl Harboru, osvajanja Indokine i
Burme, Filipina i ostrva Pacifika krajem 1941. i početkom 1942.
Zbog odličnih karakteristika i pogrešnog mišljenja zapadnih
saveznika da Japan nije u stanju da stvori prvorazredne avione, Zero je bio
pravi šok za SAD i V. Britaniju. Tome je pogodovalo i baziranje pretežno
drugoklasnih lovaca saveznika na Pacifičkom području, i iznenadni japanski
napad.
Lovci sa kojima se Zero isprva sukobljavao su uključivali
modele Brevster Bafalo (SAD, Holandija), Hoker hariken (V. Brit.), F4F
vajldket, P-36, P-39 Erakobra i P-40 Vorhok (svi lovci SAD). Sve ove lovce je
Zero nadmašivao u pokretljivosti i brzini penjanja, a većinu i u naoružanju i
brzini leta. Obuka japanskih pilota sa početka Drugog svetskog rata je bila
vrlo stroga, moral visok, i kod šarolikih snaga dezorijentisanih neprijatelja
Zeroi su brzo stekli oreol nepobjedivosti. Osim nosača aviona, bazirali su i na
kopnenim aerodromima, pogotovo na pacifičkim ostrvima, i svojim doletom
omogućavali napade na protivnika dalekog preko 1000 km i praćenje bombardera.
Amerikanci su posle početnog šoka, počeli da istražuju
slabe tačke aviona A6M. Imali su sreću da je jedan skoro neoštećen Zero izvršio
prinudno sletanje na ostrvo u Aleutskom arhipelagu. Posle letnih testova i
pregleda aviona, utvrđene su slabe tačke - od kojih je najizrazitija bila
izuzetna ranjivost aviona zbog odsustva oklopa i nedostatka samozaptivajućih
rezervoara za gorivo.
Razvijena je sljedeća taktika:
vertikalni manevar - obrušavanje na Zero velikom brzinom sa visine i gađanje.
Ako bi pogodak bio postignut, Zero bi obično bio uništen zbog lagane
konstrukcije, ako ne - što brže udaljavanje najvećom brzinom u obrušavanju.
Naročito je zabranjeno bilo kakvo manevrisanje u horizontali, jer je tu Zero
bio mnogo bolji od američkih lovaca. Ovom taktikom, teži američki lovci su
negirali prednost protivnika u pokretljivosti, a koristili svoje prednosti -
veću brzinu obrušavanja i bolju zaštitu aviona.
Da bi ponovo preuzeli inicijativu, Japanci pristupaju
modifikaciji Zeroa. Raspon krila je smanjen, pojačan je motor na 1100 KS (Sakae
21), brzina je porasla na 565 km/h. Dozvoljena brzina obrušavanja je time isto
povećana, i nova verzija se uvodi u naoružanje pod oznakom A6M5.
Međutim, 1943. godina donosi uvođenje u upotrebu američkih
lovaca F6F helket, F4U Korser, i P-38 Lajtning. Njihova brzina je od 600-660
km/h, a motori jednomotoraca imaju skoro dvostruko jaču snagu od motora Zeroa.
Ovo omogućuje pojačano naoružanje, nosivost i poboljšanu pokretljivost
američkih lovaca, kojima upravljaju sve bolji piloti. Sve je ovo dovelo do
situacije da je Zero, od „nepobjedivog“ lovca, došao do statusa drugorazrednog
lovca.
Ovo se odrazilo i na stvarnu situaciju u vazduhu, gde su
gubici jedinica naoružanih Zeroima stalno rasli. Pri kraju rata sve više se
koriste za kamikaze napade sa bombama od 250 kg ispod trupa. Pet A6M5 u ulozi
kamikaza potapaju nosač aviona Sent Lo i oštećuju 3 druga 25. oktobra 1944.
Tokom rata Džiro Horikoši je stalno tražio da mu se odobri
ugrađivanje motora veće snage u Zero, ali je to stalno odbijano. Ipak,
usavršavanjem je stvorio A6M6 sa Sakae 31 motorom pojačanim ubrizgavanjem vode
i metanola, i A6M7 lovac-avion za obrušavanje.
Kad mu je konačno dozvoljeno da ugradi jači motor, stvoren
je A6M8 Repu sa motorom Kinsei 62, čija proizvodnja nije započela zbog kraja
rata na Pacifiku.
Ukupna proizvodnja svih verzija A6M lovca je bila 10937
aviona.
Karakteristike
Micubiši A6M2 Zero
Lovac
Posada: Jedan pilot
Prvi let: 1. april 1939.
Ušao u upotrebu: 1940.
Proizvođač: Micubiši
Dimenzije
Dužina: 9.06 m
Razmah: 12.0 m
Visina: 2.92 m
Površina krila: ? m²
Mase
Prazan: 1680 Kg
Opterećen: ? Kg
Maksimalna poletna masa: 2410 Kg
Pogonska grupa
Motor: jedan, zvjezdasti, Nakadžima NK1C Sakae, 925 KS, 14
cilindara
Performanse
Maksimalna brzina: A6M2 509 Km/h, A6M3 541 Km/h, A6M5c, 6c
570 Km/h, A6M8c 580 Km/h, A6M2-N 440 Km/h,
Radijus dejstva: A6M2 oko 3110 Km sa odbacivim rezervoarima,
A6M5 1920 Km sa odbacivim rezervoarima
Operativni plafon: A6M2 10300 m, A6M3 11050 m, A6M5c, 6c
11500 m, A6M8c 12000 m, A6M2-N 10000 m
Brzina uzdizanja: A6M2, 3 1370 m u minuti, A6M5, 6c 960 m u
minuti
Naoružanje
A6M2
Streljačko:
2 topa 20 mm Tip 99 u krilima, sa 60 granata svaki, 2
mitraljeza 7.7 mm Tip 97 u trupu ispred kabine, sa 500 metaka svaki
Bombe:
dve od po 30 kg
A6M5a
Streljačko:
2 topa 20 mm Tip 99 u krilima, sa 85 granata svaki, 2
mitraljeza 7.7 mm Tip 97 u trupu ispred kabine, sa 500 metaka svaki
Bombe:
dve od po 30 ili 60 kg
A6M5b
Kao A6M5a ali jedan mitraljez 7.7 mm zamijenjen sa 12.7 mm
A6M5c i sve kasnije verzije
Streljačko:
2 topa 20 mm Tip 99 u krilima, sa 85 granata svaki, 2
mitraljeza 13.2 mm Tip 97 u krilima, opciono još jedan 13.2 mm u trupu ispred
kabine
Bombe:
dve od po 30 ili 60 kg
Нема коментара:
Постави коментар